XELETIYÊN DIYETÊ!

XELETIYÊN DIYETÊ !

Taybetmendiya ku mirovan ji nifşên jîndarên din diveqetînê bêguman xwarin-vexwarina wan e. Însan omnîvor e. Yanî him goştxwir(piraniya Kurdan tenê goştxwir e 😁) him giyaxwir e. Ev taybetmendî îmkan dide ku di her derê dinyayê de, di şert û mercên zahmet de bikaribe bijî. Herwiha însan xwedî menûyek berfireh e. Û ev berfirehî însan dike jîndarê adaptasyona wî herî zêde.
Gotinek di ceh de ye ku em bêjin "însan çi bixwe dibê ew!". Him bi mecazî him jî rastî.
    Helbet ji zayîna moravahiyê heta îro, pêşveçûna xwarinê her tim dewam kiriye. Ji çilekî û bênefsî ya  "Adem û Hewa" sêv an genim(li gor Kurda) ê ku xwariye , hatiye heta nevî yê wan ên îroyîn ku tiştek nemaye ku naxwin.
Erê em dixwin lê çima û çawa?
Li gor raporên Komaleya Tendirustî ya Cîhanê(World Health Organization/WHO, ji ber sedema ku dohn di laşê mirov de zêde kom dibe, nexweşiyên derdikevin holê, pirsgirêkên ku  teqez divê werin tedawî kirin tê naskirin.
Qelewî her çiqas girêdayî sedemekê jî be, carna çendek ji wan bi hev re jî dibin sedem.
Ev,  Zêde xwarin-vexwarin, kêm hereketî, genetîk, sedemên hormonî, pirsgirêkên derûnî, cixare, alkol hwd. Qelewî bi komplîkasyonên xwe sedema kin bûn û daxistina qalîteya emr, nexweşiyek girîng e.
Komplikasyonên sereta, Nexweşiyên Kalb-demar, Hîpertansiyon, Nexweşiya Şekir, hin cureyên Qansêrê, Rûngirtina Kezeba reş hwd in.
Ji bo zeîfbûnê tedawiya esas guhartina şiklê jiyanê û sazkirina xwarin-vexwarinek li gor pêdiviya mirov.
Erê em xwarin-vexwarina xwe saz dikin lê piranî kes bêyî Diyetîsyenekî/ê dikin ku vê guhertinê tena serê xwe bikin.  De ka em meyzênin bê di çi xeletî di derbarê diyetê de tên kirin..
~

1) BERÎ KU BI TEMAMÎ QERARA DIYETÊ BIDIN DESTPÊ KIRIN.

2) BÊKONTROLA PISPORAN.
--Li gor tahlîlên xwînê divê di kontrola Diyetisyenan de, ji bo pêdiviya mirovan  planek werê amade kirin.

3)  ARMANCÊN RAST KIFŞ NE KIRIN.
--Komaleya Tendirustî ya Cîhanê(WHO) dibêje ku "Ji bo daxistina kîloyan ya baş mehê li gor kîloyên we ji %5 kîlo ye."

4) XEWA KÊM AN ZÊDE..

5) NEXWARINA TAŞTÊ.

6) ROJÊ 2 DAN TENÊ XWARIN.

7) QEVAZTINA DANAN

8) DANÊ ÊVARÎ DERENG XWARIN..

9) GELEKÎ BIRÇÎ MAYÎN

10)  CUREYEK TENÊ XWARIN.

11) ZÛ BI ZÛ XWARIN

12) XWARINA KALORIYA WAN ZÊDE.

13) ZÊDE XWARINA XWÊ.

14) XWARINA TIŞT-MIŞTA(abur-cubur)

15) JIYANEKE BÊHEREKET

16) JI BO HER TIŞTÎ KIRINA MAHNEYA.

17) TÊR AV NEVEXWARIN..
--Divê miriv rojê li gor kîloyên xwe %3 av vexwe. Yanî mirovekî 70 kîlo rojê divê 2-2,5 lître av vexwe.

18) HER GAV WEZINANDIN.
--Her gav wezinandin piştî demekê dibê pirsgirêkek derûnî.

19) ZÊDE STANDINA KAFÊÎNÊ.

20) HETA KU PÊ BIÊŞE ZÊDE XWARIN.

.Û hwd. Bi sedan xeletî tên kirin. Ji bo tendirustî û başiya mirov, ancax bi alîkariya DIYETÎSYENAN  pêkan e.

Bimînin di xweşiyê de.
.
.
~DIYETÎSYEN MEHMET AYDIN~